Volkanlar ve Volkan Tipleri

Olumlu Oy Ver

Olumsuz Oy Ver

Volkanlar ve Volkan Tipleri
Ortaöğretim, ilkokul ve lise‘de dahil olmak üzere kpss ve benzer ösym sınavlarında coğrafya dersi kapsamında çıkabilecek bir konu olan volkanlar ve volkan tipleri ile ilgili bu sayfadaki bilgiler dışında, tüm coğrafya konuları için buraya, yakın zamanda izlanda’da patlayan yanardağ ile ilgili bilgiler için buraya, dünya’nın en büyük yanardağı olan Endonezya’da ki Tambora yanardağı hakkında bilgiler içinse buraya tıklayınız.

VOLKANLAR
Volkan; içinden erimiş lav, kül ve gazın püskürdüğü yer kabuğu deliğidir. Çoğu durumda, lav ve kül delik etrafında bir dağ oluşturur.

Eskiden volkanların, doğrudan çekirdekten gelen erimiş kaya ve gazı sızdırdığı düşünülürdü. Ancak; bu doğru değildir.
Yanardağlar, volkanlar ve lav
Sıcak ve katı kaya mantodan yükselirken basınç düşer ve kayanın küçük bir bölümü erimeye başlar.
Mağma (Magma) adı verilen sıvılaşmış kaya katı kayaya oranla daha az yoğundur. Suyun süngerden sızması gibi katı kayadan dışarı sızar.
Yükselen magma, yüzeye giden yolu üzerinde uyguladığı kuvvet nedeniyle kabukta geniş kanallar oluşturur. Yüzeyi yarıp geçerken basınç düşer. Çözünen gazlar, magmayı lav halinde delikten püskürmeye zorlar.

Volkan Tipleri
Volkanın davranışı, onu faaliyete geçiren magmanın türüne bağlıdır.
Hawaii ve İzlanda yakınındakiler gibi olan volkan tipleri, sıcak nokta adı verilen yükselen sıcak manto kayası dumanının üstünde oturur.
Bu volkanlardan püsküren lav, mantonun çok derinlerinden ve bu derinlik bazen 150 kilometreyi Bunun bileşimi mantonunkiyle aynı değildir, çünkü; manto kayasının yalnızca küçük bir bölümü erir. Bu lav eridiğinde sıvılaşır ve yoğun kara bazalt halinde sertleşir.
Çok akışkan olan lav ince çatlaklardan dışarıya büyük miktarlarda akar ve saatte 50 kilometreye Varan bir hızla karada ilerler.
Yanardağ patlaması
Bu tip volkanların suyun altında püskürdüğü yerde lav çok çabuk soğur ve volkanik adalar oluşturur. Gazın, volkan içinde kabarcıklar çıkararak ilerlediği yerde, akışkan lav görkemli fıskiyeler olarak püskürür.
Bu türdeki lavın serbestçe akması yüzünden püskürmeler, patlamak yerine sarsıntısız gerçekleşir.
Farklı bir volkan tipi de okyanus kabuğunun bir kıtanın kenarına girdiği yerde bulunur. Okyanus kabuğu kısmen eriyerek silis bakımından zengin ve bir miktar su içeren yapışkan bir lav oluşturur.
Püskürme anında, basınçtaki ani düşüş suyun buharlaşmasına neden olur. Bu, ince kül ve sıcak gaz patlamasıyla sonuçlanır Bu karışım, volkanın kenarlarından saatte 200 kilometreye varabilen bir hızla aşağı doğru akar ve “kızgın çığ” olarak adlandırılır.

Volkanlarla Yaşamak
Kızıl sıcak lav, zehirli gazlar ve boğucu kül içeren volkanik patlamalar ölümcül bir doğal afet olabilir.
En tehlikeli volkanlar ve yanardağlar
Ancak; insanlar tehlikelerine rağmen volkanlarla iç içe yaşamaya devam etmektedir.
Bu durum volkanik toprağın bereketli olması ve insanlar üzerinde yanlış bir güven duygusu oluşturan püskürmelerin az ve aralarının uzak olması gibi nedenler ile açıklanabilir. Sonuçlar korkunç olabilir.