Vatandaşlık Temel Hukuk Kavramları
Kpss vatandaşlıktan, her sene ortalama 3 soru bu konudan çıkıyor.
- TEMEL HUKUK KAVRAMLARI
- YAPTIRIM TÜRLERİ
- 1- CEZA (ör; “disiplin cezaları,hapis ve adli para cezaları “)
- 2- CEBRİ İCRA ( zorla yükümlülüğü yerine getirtme; ör;”nafaka borcunu ödemeyene ödettirme”)
- 3- TAZMİNAT ( zararların ödettirilmesi; ”haksız fiil,mağduriyet “ cümlelerde geçer)
- 4- HÜKÜMSÜZLÜK(GEÇERSİZLİK) (ör; ev satışının tapuya gidilmeden yapılması)
- 4a) YOKLUK (kanunun aradığı şartların bulunmaması; ör; “imam nikahı “ )
- 4b) BUTLAN (Mutlak Butlan-“Ayırt etme gücü olamayan birisinin yaptığı işlemler”)(Nisbi Butlan-ör;“zorla evlendirilmek,sarhoş vaziyette imza atmak”)
- 5- TEK TARAFLI BAĞLAMAZLIK ( ör;18 yaşından küçüklerin yaptığı sözleşmelerde ergin olmayanı bağlamaz)
- NOT;
- Yokluk,Butlan,Tek Taraflı Bağlamazlık ve Tazminat ÖZEL HUKUK YAPTIRIMIDIR.
- Ceza,Cebri İcra ve İptal KAMU HUKUKU YAPTIRIMIDIR
- Hukuk Kurallarının Türleri
- Pozitif Hukuk– Yürürlükteki yazılı yazısız tüm hukuk kuralları
- Mevzu Hukuk– Yürürlükteki yazılı hukuk kuralları
- İdeal Hukuk– Olması gereken hukuk
- Tarihi Hukuk– Yürürlükten kaldırılmış hukuk
- Hukuk Kurallarının Çeşitleri
- a- Emredici Hukuk Kuralları-Kesinlik ifadesi vardır.(18 yaşını doldurunca ergin olunur)
- b- Yedek Hukuk Kuralları
- –Tamamlayıcı ör;yasal faiz oranı , Yorumlayıcı ör;Kira sözleşmesinde ayın ortası ifadesi , Tanımlayıcı Hukuk Kuralları
- Boşluk Türleri
- a- Kural İçi Boşluk: Hakimin takdir yetkisi; ör,hakimin nafaka miktarını belirlemesi
- b- Kural Dışı Boşluk: İstenmeden bırakılan boşluktur.
- -Açık boşluk(Uygulanabilir bir hükümün olmaması)
- -Örtülü Boşluk (verilecek hükmün başka bir hükümle çatışmasıdır)
- Hukuk Kurallarının Dalları
- Özel Hukuk – Kişiler arasındaki ilişkileri düzenler (medeni, borçlar, ticaret, devletler özel hukuku)
- Kamu Hukuku -Kişiler ile devlet arasındaki ilişkileri düzenler(anayasa, idare, ceza, vergi, icra, yargılama, devletler genel hukuku)
- Özel Hukuk Dalları
- Medeni Hukuk-Miras Hukuku, Eşya Hukuku, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku
- Kişilik, sağ ve tam doğumla başlar.Ölüm ve gaiplik ile sona erer.
- Doğumlar 1 ay içinde , ölümler ise 10 gün içerisinde nüfus memurluğuna bildirilmelidir.
- Kütükler
- a- Doğum kütüğü: Doğumlara ilişkin bilgiler ve kimsesiz bulunmuş çocuklar hakkında işlemler kanunlara göre bu kütüğe yapılır. Bu bilgilere kişinin künyesi denir.
- b- Ölüm kütüğü: Bir kimse ölümüne kesin gözle bakılan durumlarda ortadan kaybolur ve cesedi bulunamazsa o yerin en büyük mülki amirinin emriyle kütüğe ölü kaydı düşülür.Gaiplikte ise mahkeme kararıyla hakimin bildirmesiyle kaydı yapılır.
- c- Evlenme kütüğü: Evleme memuru kaydı yapar.Ayrıca kayıtlı bulundukları nüfus müdürlüklerinede bildirilir.
- d- Aile kütüğü: Aynı soyadını taşıyan ve aynı soydan gelen ,daha önce bir hanede bulunan kişiler bu kayıtlarını devam ettirmek isterlerse,tek bir aile gibi kayıtları bu kütükte devam eder.
- e- Yer Değiştirme kütüğü: Yerleşim yeri değişikliğinde bu kütükte işlem yapılır
- Kişiliğin Sona Ermesi
- Ölüm karinesi
- Birlikte ölüm karinesi (ör;uçak kazası)
- Gaiplik
- Gaiplikte ölüm tehlikesinde kaybolduysa en az 1 yıl, uzun zamandır haber alınmadıysa en az 5 yıl geçmelidir.
- Gaiplik kararını mahkeme verir.
- Kamu Hakları
- a- Kişisel Haklar ör; kişinin dokunulmazlığı,dernek kurma ,haberleşme,basın hürriyeti,mülkiyet hakkı,düzeltme ve cevap hakkı,konut dokunulmazlığı )
- b- Sosyal ve Ekonomik Haklar (cümlelerde maddiyat ,sağlık,spor,refah artışı vs varsa ).ör; sendika kurma,çalışma hakkı ve ödevi,konut hakkı,eğitim ve öğretim hakkı,toprak mülkiyeti)
- c- Siyasi Haklar ( ör; seçme seçilme ,siyasi parti üyeliği,dilekçe hakkı,kamu hizmetine girme hakkı,vergi ödevi,vatandaşlık hakkı,vatan hizmeti)
- Vatandaşlık hakkının kazanımında ve kaybedilmesinde İçişleri Bakanı teklif eder ,Bakanlar Kurulu karar verir. Yargı yolu kapanmaz.
- Temel hak ve ödevler olağan zamanlarda sadece kanunla sınırlanır.Olağanüstü dönemlerde KHK ile de sınırlanır.(ohal, seferberlik, sıkıyönetim, savaş) 1982 yılında düzenlenmiştir.
- Çekirdek Haklar (sınırlandırılamaz)
- -Kişinin yaşama hakkı
- -Din,vicdan,düşünce ve kanaatleri açıklamaya kimse zorlayamaz.
- -Suç ve cezalar geçmişe yürütülemez
- -Mahkeme kararı ile sabitleşinceye kadar herkes masumdur.
- Özel Hakların Türleri
- 1- Mahiyetlerine göre haklar
- –Mutlak Haklar– sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. ör;mülkiyet hakkı
- –Nispi Haklar– sadece taraflar arasında söz konusudur. ör; alacak hakkı
- 2- Konularına göre haklar
- -Malvarlığı hakları
- -Kişilik hakları
- 3- Kullanılmalarına göre haklar
- -Devredilebilen haklar-( ör; satım,bağışlama,miras)
- -Devredilemeyen haklar- (ör; kişilik hakları)
- 4- Amaçlarına göre haklar
- -Yenilik doğuran haklar
- -Alelade haklar-Kullanılmalarıyla yeni bir hukuki durum meydana getirmiyor. ör;velayet hakkı
- Hakların Kazanılması– Subjektif İyi Niyet
- Hakların Kullanılması– Objektif İyi Niyet(dürüstlük)
- Hakların Korunması-Talep Yolu,Dava Yolu
- Hak Sahibi Tarafından Korunması
- a- Meşru müdafaa– saldırıya karşı bir kimsenin kendisini veya bir başkasını korumak için gösterdiği zorunlu tepkidir.
- b- Zaruret Hali– bir tehlikeden kurtulmak için üçüncü kişinin şahsına veya malına zarar vermesi
- c- Kuvvet Kullanma– O an da devlet gücünden faydalanmak imkansız ise ve hakkın kaybolması söz konusuysa kişinin hakkını bizzat elde etmesi veya korumasıdır.
- EHLİYET KAVRAMI
- 1- HAK EHLİYETİ: Hak ve borç sahibi olabilme,haklardan yararlanabilme
- 2- FİİL EHLİYETİ: Hakları kullanabilme gücüdür,hak ve borç yaratabilme
- FİİL EHLİYETİNİN ŞARTLARI
- a- Erginlik: normalde 18 yaş tamamlanmasıyla olur.
- Evlenme ile de kişiler ergin olurlar. 17 yaşını tamamlayanlar velisinin rızası ile evlenebilir. 16 yaşını tamamlayanlarda hakimin izni ile evlenebilirler.
- Hakim kararıyla da kişiler ergin kılınabilir. 15 yaşını tamamlamış olma şartı ile küçüğün menfaatiyle alakalı bir durum varsa hakim ergin kılabilir. Bu karar geri alınamaz ancak kişi gerekiyorsa kısıtlanabilir.
- b- Ayırt etme gücü ( engelleyen durumlar: yaş, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk vs )
- c- Kısıtlı olmama (kötü yaşama tarzı, akıl zayıflığı, bir seneden fazla özgürlüğü bağlayıcı ceza)
- FİİL EHLİYETLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA
- TAM EHLİYETLİLER (ergin ve kısıtlı olmayanlar)
- SINIRLI EHLİYETLİLER ( tam ehliyetlidirler fakat sınırlandırılmışlardır bazı konularda.ör:evli kişiler tek başlarına evlerini satamazlar)
- SINIRLI EHLİYETSİZLER (ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar)
- TAM EHLİYETSİZLER ( ayırt edemeyen herkes )
- CEZA HUKUKU
- CEZALAR:
- Ağırlaştırılmış müebbet cezası: Hükümlünün hayatı boyunca devam eder.Sıkı güvenlik rejimine göre çektirilir.
- Müebbet cezası: Hayat boyu
- Süreli hapis cezası: Bir yıldan az 20 yıldan fazla olmayacak şekilde verilir.
- Adli para cezası: 5 günden az ve 730 günden fazla olamamak üzere devlet hazinesine ödenir. Günlük miktarı 20 tl ile 100 tl arasında değişir.
- Suç ve Suçun Unsurları
- Kanuni unsur (tipiklik)- kanunsuz suç ve ceza olmaz
- Maddi unsur (hareket)- icra , ihmal,nedensellik bağı-illiyet
- Manevi unsur (kusurluluk)- kast ve taksir
- Ceza ve Ceza Ehliyeti
- 1) Temyiz Kudreti
- Ayırt etme gücüdür. (Akıl hastalığı,akıl zayıflığı,alkol ve uyuşturucu bağımlılığı(irade dışı alınırsa))
- 2) YAŞ
- 12 yaşını doldurmayanlara ceza verilmez.12-15 arası olgunsa ceza indirim yapılır.15-18 arasıda indirimli 18 yaşını dolduranlar tam ehliyetlidir.Sağır ve dilsizler için 15 yaş altına ceza verilmez. Ceza ehliyeti 21 dir.
- Ceza Yargılama Hukunun Temel Kavramları
- Soruşturma, şüphelinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadarki evredir
- İddianame, soruşturma sonrası yeterli delil ile Cumhuriyet savcısının hazırladığı belgedir
- Kovuşturma, iddianamenin kabulü ile hükmün kesinleşmesine kadar olan evredir
- Müdafi: şüphelinin avukatı
- Vekil: zarar görenin avukatı
- Toplu suç: 3 kişiden fazla kişinin birlikte suç işlemesi
- İlam : kesinleşmiş mahkeme sonucu
- NOT
- Kamu davası açma görevi Cumhuriyet savcısınındır
- Gözaltına alınanlar en geç 48 saat içinde mahkemeye gönderilir. Toplu şuçta 4 gündür bu süre
- Sulh ve Asliye Ceza mahkemelerinin tutukluluk süresi en çok 1 yıldır
- Ağır ceza mahkemelerinde ise tutukluluk süresi en çok 2 yıldır
- İCRA İFLAS HUKUKU
- Aciz vesikası: İcra ile alacağın tamamını alamayan alacaklıya ödenmeyen alacak kısmı için icra dairesi tarafından verilen belgedir
- Konkordato: Alacaklı ve borçlu arasında ödeme koşullarının yeniden düzenlenmesidir.
- VERGİ HUKUKU
- Temel ilkeleri, vergide adalet, vergide genellik ve vergilerin kanuniliği
- MİRAS HUKUKU
- Mirasbırakan(muris) : sadece gerçek kişiler miras bırakabilir.tüzel kişiler miras bırakamazlar.
- Tereke(miras)
- Mirasçı: gerçek veya tüzel kişilerdir.
- BORÇLAR HUKUKU
- Para borcunu ifade etmek için DAR ANLAMDA BORÇ
- Borç ilişkisini ifade etmek için GENEL ANLAMDA BORÇ ifadesi kullanılır.
- Borç ilişkisinin unsurları Alacaklı,Borçlu ve Edim’dir
- Borcun kaynakları:
- a- Hukuki işlemler (ör, sözleşmeler )
- b- Haksız fiiller (hukuka aykırılık,kusur,zarar ve illiyet bağı olmak üzare bu 4 şart bir arada bulunursa sonucunda tazminat ödenir)
- c- Sebepsiz zenginleşme ( ör, yanlış hesaba para gönderilmesi )
- Borçların sona ermesi
- İfa,yenileme,birleşme,kusursuz imkansızlık,zamanaşımı,ibra ve takas yoluyla borçlar sona erer.
- Bütün borçlar zamanaşımına uğrarken aciz vesikasına bağlanmış veya taşınmaz rehni ile güvence altına alınmış borçlar zamanaşımına uğramaz.
- Genel zamanaşımı süresi 10 yıldır.
- Kira,şirket sözleşmeleri,otel,lokanta giderleri,sanatkarların,esnafın,noterlerin,işçilerin,ücret alacakları 5 yıldır
- Haksız fiil ve sebepsiz zenginleşmeden doğan alacakların süresi 1 yıldır.
-
Emeğinize sağlık siteyi çok beğendim
-
çok teşekkürler..
-
Allah razi olsun.
Soru sormak için giriş yapın veya Siteye kayıt olun
Bu Konuları Okudunuz mu?
Ya Çıkarsa?
Memur Alımları, İlanlar, Haberler ve duyurular

NASA'dan canlı video konferansla lise öğrencilerine uzay dersi verildi.
NASA'da “National Aeronautics and Space Administration” yani Türkçesiyle Amerika'da…
Devamını oku

Üniversiteye girişlerde, yeni sınav sistemi (Yükseköğretim Kurumları Sınavı - YKS nedir?)
Üniversiteye girişlerde, yeni sınav sistemi (Yükseköğretim Kurumları Sınavı…
Devamını oku

Savunma Sanayii Müsteşarlığı Sözleşmeli Personel Alımı İlanı
Savunma Sanayii Müsteşarlığı Sözleşmeli Personel Alımı İlanı Savunma…
Devamını oku

Bülent Ecevit Üniversitesi Öğretim Elemanı Alımı İlanı
Bülent Ecevit Üniversitesi Öğretim Elemanı Alımı İlanı Bülent…
Devamını oku

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı…
Devamını oku

Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı
Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı Kırıkkale Üniversitesi…
Devamını oku

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı…
Devamını oku

Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı
Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Alımı İlanı Ege Üniversitesi…
Devamını oku

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Uzman Yardımcısı Alımı İlanı
Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Uzman Yardımcısı…
Devamını oku