KPSS Vatandaşlık – Anayasalar ve özellikleri

• 1921 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ
• -Meclis Hükümeti sistemi(güçler birliği ilkesi)
• –Milli egemenlikten bahseden ilk anayasa
• -Seçimler 2 yılda bir yapılır.
• –Yerinden ve yerel yönetimden bahseden ilk anayasadır
• -Anayasanın üstünlüğü ilkesini benimsemeyen tek anayasadır (meclis üstünlüğü benimsenmiştir)
• -Temel hak ve özgürlüklere yer vermeyen tek anayasadır.
• -Kanuni esasi ile beraber yürürlükte kalmıştır ( ikili anayasal düzen)

• 1923 değişiklikleri
• -Hükümet şekli cumhuriyet’tir
• -Cumhurbaşkanı meclis tarafından bir seçim dönemi için seçilir
• -Bakanlar kurulu seçildikten sonra Cumhurbaşkanı tarafından meclis onayına sunulur.

• 1924 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ
• –2.TBMM hazırlamıştır
• –Karma hükümet modeli var(meclis hükümeti sistemi+parlementer sistem)
• –Çoğunlukçu demokrasi anlayışı
• –Anayasanın üstünlüğü ilkesi benimsenmiş
• -Yasa yorumlama yetkisi meclisindir
• -Türkiye devleti bir cumhuriyettir.

• 1928 değişiklikleri
• -Devletin dini İslamdır ve yemin şeklinden vallahi kelimesi çıkarılmıştır
• -1930-1934 yılları arasında kadınlara seçme seçilme hakları verilmiştir.(eşitlik ve genel oy ilkesi çerçevesinde )
• -1937 yılında Atatürk ilkeleri anayasaya girdi
• -1945 yılında anayasanın dili sadeleştirildi.
• 1946’da tek dereceli seçim sistemi, çok partili hayata geçiş, gizli oy açık sayım (1950 de uygulandı )

• İlk hükümet şekli Cumhuriyet denirse 1921 ANAYASASI
• Türkiye’nin devlet şekli Cumhuriyet’dir denirse 1924 ANAYASASI

• 1961 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ
• –Kurucu meclis (milli birlik komitesi + temsilciler kurulu )
• –İlk kez halkoyuna sunularak kabul edilen anayasadır
• –Çoğulcu demokrasi vardır
• -Meclisin yanında Cumhuriyet senatosuda (eski cumhurbaşkanlarından oluşur) var (çift meclis özelliği )
• -İlk kez sosyal ve ekonomik haklar düzenlendi
• –Sosyal devlet ilkesi ilk kez benimsendi
• –Sendika kurma, dernek kurma, toplu sözleşme ve grev hakkı
• -TRT ve Üniversitelere özerklik
• -Siyasi partiler vazgeçilmez unsur olarak düzenlendi
• -Yüksek Seçim Kurulu anayasal kurum haline geldi
• -İlk kez dışarıdan bakan ataması yapıldı
• -Halkçılık, devletçilik, inkılapçılık anaasadan çıkartıldı.
• -Milliyetçilik milli devlet olarak tanımlandı
• -Anayasa mahkemesi, MGK, Hakimler Yüksek Kurulu ilk kez kuruldu

• 1971-1973 değişiklikleri
• -Yürütme güçlendirilmiştir.
• –KHK ilk kez anayasaya girdi
• -Askeri yüksek idari mahkemeleri kuruldu
• -Devlet güvenlik mahkemeleri kuruldu(1973)
• -Anayasa mahkemelerine sadece şekil yönünden inceleme kısıtlaması getirildi
• -Temel hak ve özgürlükler sınırlandırıldı
• -Üniversitelerin özerkliği zayıflatıldı, TRT’nin özerkliği kaldırıldı.
• -Devlet memurlarına sendika kurma hakkı kaldırıldı.

• 1982 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ
• –Sert ve kazuistik anayasadır
• -Otoritenin ağırlığı arttırılmıştır
• -Depolitizasyonu (siyasetten uzaklaştırma) benimsemiştir
• -Devlet denetleme kurulu, YÖK
• -Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği
• –OHAL ve sıkıyönetim KHK ları
• -Başbakan önerisi ile bakanların , Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınması yöntemi

• 2010 değişiklikleri
• -Kamu denetçiliği kurumu,Kamu görevlileri hakem kurulu
• -Sosyal ve ekonomik konsey
• -Disiplin cezalarına karşı yargı yolunun açılması
• -Anayasa mah. 3 üyesinin TBMM tarafından seçilmesi,Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı
• -Anayasa mah. Üye sayısının 17 ye çıkarılması ve yedek üyeliğe son verilmesi
• -HSYK nın üye sayısının 22 ye çıkarılması hakim olmayan 4 üyesinin
• Cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi
• -Partinin kapatılmasına neden olan milletvekilinin görevinin sona ermemesi
• -Temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması sistemini belirleyen maddeden genel sınırlama sebeplerinin çıkarılması,bu maddeye ölçülülük ilkesinin,hakkın özüne dokunma yasağının ve laik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmama şartının eklenmesi
• 1961 Anayasası daha çok Bakanlar Kurulu ile ilgiliyken
• 1982 Anayasası Cumhurbaşkanı ile ilgili

• 1982 Anayasası’nın Değiştirilmesi
• Teklif- Milletvekili üye tamsayısının 1/3 ü (184 )
• Görüşme- Meclis genel kurulunda 2 kez görüşülür( acele karar almamak için)
• 2 görüşme arasında 48 saat geçmelidir(serinleme süresi)
• 3/5 (330 ) ile 2/3 (366) arasında oy ile kabul edilirse
• -Cumhurbaşkanı onaylayamaz.
• -Meclise geri gönderir
• -Zorunlu olarak halkoyuna sunar
• 2/3 (367) veya daha fazla oy ile kabul edilirse
• -Cumhurbaşkanı onaylayabilir
• -Veya meclise geri gönderebilir(geciktirici veto)
• -İhtiyari olarak halkoyuna da sunabilir.

• Anayasa değişikliği için teklifi sadece milletvekilleri verebilir.(bakanlar kurulu yapmaz)

• Teklif gizli oyla yapılır

• Cumhurbaşkanı sadece Anayasa değişiklik teklifini halkoyuna sunar

• Halkoylaması Resmi Gazete yayımlandıktan 60 gün sonraki ilk Pazar yapılır

• İptal davaları 10 gün içinde açılır(15 günde karar verilir)

• İptal davasını Cumhurbaşkanı veya 1/5(110) milletvekili açar