KPSS Coğrafya Konu Anlatımı – Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası Her yıl ortalama 2 veya 3 soru çıkmaktadır

• TÜRKİYE’NİN BEŞERİ COĞRAFYASI
• Nüfus: Sınırları belirli bir alanda belirli bir zaman içinde yaşayan insan sayısına denir.
• 2.Mahmut Dönemi-Asker sayısını ve vergi yükümlülerini saptamak için sadece erkekler sayılmışır. (1831)
• Abdülmecit Döneminde nüfus belgesi verilerek sayım yapılmıştır.(1844)
• Cumhuriyet Döneminde ilk sayım 1927, daha sonra 1935’te 1935’ten 1990 a kadar beşer yıl arayla sayım yapılmış 1990 dan sonra 10 yıl arayla yapıldı. şu anda adrese dayalı nüfus sayımı sistemi uygulanmaktadır.
• Nüfus artış hızı: Doğum oranının ölüm oranından fazla olmasıdır.

• Nüfus Artış Hızını Arttıran Etmenler
• *Doğum oranının fazla oluşu
• *Eğitim seviyesinin düşüklüğü
• *Sağlık hizmetlerinin gelişmiş olması(alternatif yolla doğum )
• *Ortalama yaşam süresinin artması
• *Mülteciler

 

• Nüfus Artış Hızının Yüksek Olmasıyla,
• -İşsizlik artar
• -Göç artar
• -Kalkınma azalır
• -Demografik yatırım artar
• -Doğal kaynakların tüketimi artar
• -Sağlık hizmetler aksar
• -Kişi başı milli gelir azalır

 

• Nüfus Artış Hızını Azaltan Etmenler
• -Eğitim seviyesinin yükselmesi
• -Dışarıya göç
• -Doğal afet ve salgın
• –Kadının iş hayatına atılması
• -Sanayileşme
• -Aile planlaması

 

• Türkiye’nin Nüfus Grafiği
• *1927-1935 döneminde ülkeye olan göçler ile nüfus artmıştır(lozan ant ile balkanlardan gelen nüfus)

*1935-1940 yıllarında Hatay ile nüfus arttı

*1940-1945 İkinci Dünya Savaşı sebebiyle en az nüfus artış hızı yaşandı.

*1955-1960 yıllarında savaş sonrası en fazla nüfus artışı yaşandı

*1960-1965 dışarıya işçi göçü oldu.nüfus artış hızı azaldı.

*1985’ten sonra sosyal imkanların artışı,kadınların çalışma hayatına girmesi,aile planlaması gibi nedenlerle nüfus artış hızı azalmıştır.

*1997 den sonra yüzde 20 nin altına düşmüştür artış hızı

• NOT: Nüfus sayısı ve nüfus yoğunluğu sürekli artmıştır

 

• Türkiye’deki Nüfusun Özellikleri
• -Genç nüfus fazla,yaşlı nüfus azdır
• -Çalışma çağındaki olgun nüfus fazla
• -Yaşlı nüfus içinde kadınların sayısı fazla
• -Doğumların büyük çoğunluğu erkeklerdir.
• -Nüfusun okuma-yazma oranı yüzde 95 tir.Okur-yazar erkek sayısı kadın sayısından fazladır.
• -Kentsel nüfus oranı en fazla Marmarada,en az Karadeniz’de dir.

 

• NOT: Göç veren şehirlerde kadın nüfusu erkek nüfustan fazladır.Bu durum o yerin gelişmişlik seviyesini gösterir.Erkek nüfus fazla ise o yer gelişmiştir.

 

• NOT: Bir ülkede sanayi ve hizmet oranı tarımdan fazla ise o ülke gelişmektedir.

 

• NOT: Ülkemizde yaşlı nüfusun az olması  yaşam koşullarının zor olduğunu kanıtlar.

 

• NOT: Genç nüfusun fazla oluşu doğurganlığın yüksek olduğunu kanıtlar.

 

• NÜFUS YOĞUNLUKLARI
• Aritmetik Nüfus Yoğunluğu
• Kilometreye ne kadar insan düştüğünü gösterir.
• =Toplam nüfus/ yüz ölçümü
• En fazla MARMARA Bölgesindedir(nüfus  fazla ,yüzölçümü küçük)
• En az DOĞU ANADOLU(nüfusun az ,yüzölçümünün büyük olması)
• 2007 yılı nüfus yoğunluğu sıralaması
• Marmara>güneydoğu>ege>akdeniz>iç Anadolu>karadeniz>doğu anadol

 

• Tarımsal Nüfus Yoğunluğu
• =Tarım(çiftçi ) nüfusu/ ekili dikili arazi
• En fazla Karadeniz ve Doğu Anadolu(yer şekilleri engebeli, tarım alanları az)
• En az İç Anadolu ve Güneydoğu (tarım alanları geniş)

 

• Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu
• =Toplam nüfus/ ekili-dikili arazi
• En fazla Marmara
• En az İç Anadolu ve G.doğu

 

• Türkiye’de Göçler

 

• 1-İÇ GÖÇ
• a)kalıcı- kırdan kente / kentten kente
• b)mevsimlik – turizm-tarım işçiliği-inşaat işçiliği

 

• 2-DIŞ GÖÇ-iş gücü-mültecilik-mübadele-beyin göçü

 

• Türkiye’de en çok göç alan yerler
• Çatalca-kocaeli , yukarı sakarya , kıyı ege, Antalya, Çukurova,gaziantep

 

• Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

• 1-Doğal faktörler
• a)Yeryüzü şekilleri –bakı,yükselti
• b)İklim  – yağış,sıcaklık (ılıman iklimin olduğu ve yağışın yeterliği olduğu yerlerde nüfus yoğundur)
• c) Su kaynakları

• 2-Beşeri faktörler
• a)İç ve dış faktörler
• b)Ulaşım
• c)Ekonomi – tarım,sanayi,turizm,madencilik

• Türkiye’de Nüfusun Seyrek Olduğu Yerler
• YILDIZ DAĞLARI(engebe),ÇANAKKALE ÇEVRESİ(ulaşım yollarının seyrekliği),İÇ BATI ANADOLU ,TOROSLAR,TAŞELİ,TEKE,MENTEŞE,GÖLLER YÖRESİ,TUZ GÖLÜ,OBRUK,DOĞU ANADOLU

• Türkiye’de Yerleşme
• Kırsal ve kentsel olarak ikiye ayrılır.

• Kırsal( köy ve köyaltı)
• Köyaltı daimi (divan-karadeniz,mahalle-iç ve g.doğu-çiftlik-marmara ve ege-,mezra-doğu anadolu)
• Köyaltı geçici (yayla-karadeniz,oba-akdeniz-ege-toroslar,dam-bozcaada-gökçeada,ağıl-iç anadolu,kom-Doğu anadolu)

• Kentsel
• küçük kent(100000 den az ),
• orta ölçekli kent ( 100000-500000)
• büyük kent(500000- 1 milyon arası),
• metropoller (1 milyon-10 milyon)
• megapoller ( 10 milyon + )

• Hinterland ;Bir limana bağlantısı olan,limanla ekonomik yönden etkileşim içinde olan alana denir.
• Ekonomik etkinliği çeşitli,çevresi ile ulaşımı kolay,sanayisi gelişmiş ise o bölgenin hinterlandı geniştir.
• Hinterlandı geniş limanlar; İzmir, İstanbul, Mersin, İzmit, İskendurun, Trabzon, Zonguldak
• Hinterlandı dar limanlar; Sinop ve Rize