Amasya Genelgesi’nin amacı, kararları, maddeleri, önemi ve sonuçları

Amasya geldikten sonra hemen çalışmalara başlayan M.Kemal askeri ve sivil makamlara yayımlanmak üzere bir genelge hazırladı.
Amasya genelgesini M.Kemal tarafından Amasya’ya çağrılan Ali Fuat Paşa, Refet Paşa ve Rauf Orbay’da imzaladı. Konya’daki ordu müfettişi Cemal Paşa ve Erzurum’daki 15. Kolorordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nında onayı alındı.
Amasya genelgesi tüm anadoluya, sivil askeri tüm makamlara gizli olarak iletildi.

Amasya Genelgesinin Amacı:
İtilaf devletlerinin işgallerine karşı Anadoluda başlayan Müdafaai Hukuk hareketini tek çatı altında birleştirmek ve bunun sağlanması için ulusal bir kongrenin (Sivasta) toplanmasını hızlandırmaktır.

1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
-Kurtuluş savaşının gerekçesi açıklanmıştır.
-Resmi bir belgeyle vatanın içinde bulunduğu kötü vaziyet duyurulmuştur.
– Bu maddeyle sadece bölgesel kurtuluşu çare gören vatanseverlere uyarı yapılmıştır.
-Türk milleti ulusal bağımsızlık ve egemenlik mücadelesine çağrılmıştır.

2. İstanbul Hükümeti görev ve sorumluluklarını yerine getirrmemektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir.
-İstanbul Hükümetine ilk kez karşı çıkılmış, görevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur.
– Kurtuluş Savaşı’nın gerekçelerinden biri de İstanbul Hükümetinin millete karşı görevini yerine getirememesi olduğu açıklanmıştır.
– Kurtuluş Savaşı’nın ihtilal evresi başlatılmıştır.

3. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
-Kurtuluş Savaşı’mızın yönetimi belirtilmiştir.
– Yönetim Şeklinin değiştirileceği ima edilmiştir. (Cumhuriyet)
-Milli egemenlikten ilk kez bahsedilmiştir ve ilk adım atılmıştır.
– Kurtarıcı olarak padişah, halife, manda ve himayenin yerini millet ve milliyetçilik duygusu almıştır.
-Bu karar Türk inkilabının evrensel olduğunu göstermektedir.

4. Ulusun sesini tüm dünyaya duyuracak her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kuruluşun oluşturulması şarttır.
-Temsil kurulunun oluşturulması ilk defa ima edilmiştir.
-Kurtuluş mücadelesi kişisellikten çıkarılmış ve kurumsallaştırılmaya çalışılmıştır.

5. Anadolu’nun en güvenli yeri olan Sivas’ta Ulusal bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.
-Milli bir kongre toplanarak milli birlik ve beraberlik sağlanmak istenmiştir. Ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi düşünülmüştür.
-Türk milletinin geleceğinin Anadolu’nun her tarafından gelecek delegelerle belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
-İstanbul Hükümetine karşı milli bir hükümet kurulmasına ortam hazırlanmış (Nitekim Sivas kongresinde Temsil Heyeti’nin yetkileri genişletilecek ve hükümet görevi üstelenecektir.)

6. Bütün illerden halkın güvenini kazanmış 3 delegenin olabildiğince çabuk Sivas’a yetişebilmesi için hemen yola çıkarılması, kötü bir durumla karşılaşılmaması içinse bunun ulusal bir sır gibi saklanması gerekmektedir.
-Milli mücadele, başlama aşamasında itilaflar, azınlıklar ve İstanbul Hükümetinden saklanmaya çalışılmıştır.
-Kararların halkın istekleri paralelinde alınması sağlanmaya çalışılmıştır.

7. Sivas Kongresi’ne katılacak temsilciler Müdafaa-i Hukuk, Redd-i İlhak cemiyetleri ve belediyelerce seçilecektir.
-Milli Cemiyetler ve yerel idareler etkin duruma getirilmiştir, milletin güvenini kazanmış, vatansever ve milli mücadele lehtarı kişilerin seçilebilmesi amaçlanmıştır.

8. Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanacak kongreye katılan delegeler kongre bitiminden sonra Sivas’a hareket edeceklerdir.

9. Askeri ve milli örgütler hiçbir şekilde dağıtılmayacak, komuta bırakılmayacak ve başkasına verilmeyecektir.
-Alınan kararların uygulanması ile ordu görevlendirilmiştir. Bu durum yeni devletin kurulmasında ordunun da görev aldığını göstermektedir.

Amasya Genelgesi’nin Önemi ve Sonuçları:
Milli egemenlik kavramından ilk defa söz edilmiştir.
Kurtuluş savaşının amacı, gerekçesi, yöntemi ilk defa belirlenmiştir.
Ulusal egemenliğe dayalı yeni bir Türk Devletinin kurulması yolunda atılmış ilk adımdır. (İlk defa devlet kurma bilinci uyanmıştır.)
Amasya genelgesi, İstanbul Hükümetine karşı bir ihtilal beyannamesi niteliğindedir. Anadolu’da ihtilalin başladığını göstermektedir.
M.Kemal’in İstanbul’a çektiği telgraflarda “Artık İstanbul Anadolu’ya egemen değil, bağlı olmak zorundadır.” demiştir. Bu sözler, Türk tarihinde ilk kez duyulmaktaydı, artık millet yönetilmeyecek yönetecekti…
Verilen görevin dışına çıktığı sebebiyle İtilaf devletlerinin baskılarıyla İstanbul Hükümeti M.Kemal’i geri çağırmıştır. Fakat M.Kemal bu emre uymamış ve resmi görevinden istifa etmiştir. Amasya Genelgesi, Mustafa Kemal’in resmi görevle yaptığı son çalışmadır.
Anadolu’nun her tarafında Sivas’ta toplanacak milli kongreye katılacak delegelerin seçimi için çalışmalar başlatılmıştır.